• Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioak partaidetza-prozesu opaku eta dokumentazio teknikorik gabea mantentzen du, eta horrek partaidetza sinboliko bihurtzen du eta beste ingurumen-politika batzuetako akatsak errepikatzen ditu.
• Hainbat eskualdek zalantzan jarri dute Europako araua, eta ohartarazi dute ez dutela aplikatuko, plan komun eta anbiziotsu bat egitea oztopatuz.
• Gobernuak eta erkidegoek 2026ko abuztura arte dute Lehengoratze Plan Nazionala Europako Batzordera bidaltzeko eta Europako araudia betetzeko.

Ecologistas en Acción eta Juventud por el Clima–Fridays for Future elkarteak, beste erakunde ekologista batzuen artean, benetako aurrerapenik eza eta Lehengoratze Plan Nazionala egiteko anbizio eskasa salatu ditu. Plan hori garatzea Gobernuari eta autonomia-erkidegoei dagokie. Prozesu horrek Natura Lehengoratzeko Europako Erregelamendua aplikatzeko oinarriak ezarri beharko lituzke, eta Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioaren (MITECO) opakutasunak eta hainbat autonomia-erkidegoren konpromiso-faltak (are gehiago, araua beren lurraldeetan ez aplikatzeko mehatxua egiten dute) oztopatu egiten dute.

Kolektiboen ustez, MITECOk bultzatutako parte-hartze prozesua dinamika itxi eta ez oso gardenean garatzen da, dokumentazio teknikorik eta parte hartzeko bide eraginkorrik gabe. Azaldu dutenez, bilerak ministerioaren azalpenetara mugatzen dira, eta ez dute eztabaidarako eta kanpoko ekarpenik egiteko tarterik. Horri gehitu behar zaio hainbat autonomia-erkidegoren jarrera; izan ere, planaren eraikuntzan inplikatu beharrean, publikoki eskatu dute Europako araua indargabetzea, eta hori betetzeko beharrezkoak diren aurrerapenak blokeatzen dituzte.

Ezinegona joan den astean ikusi zen, hainbat erakundetako ordezkariak Planaren lan-mahai batera joan zirenean eta MITECOri gutun bat eman ziotenean prozesuaren egiturazko gabeziak salatzeko. Bertan, planaren gobernantza sakonki birformulatzea eskatzen dute, gardentasuna, administrazioen arteko lankidetza eta parte-hartze sozial eraginkorra bermatzeko.

Natura Lehengoratzeko Europako Erregelamenduak, 2024ko abuztutik indarrean dagoenak, juridikoki lotesleak diren helburuak ezartzen ditu Europan degradatutako ekosistemak berreskuratzeko: 2030erako egoera txarrean dauden habitaten % 30 gutxienez leheneratzea, ibaien konektibitatea berreskuratzea, polinizatzaileen gainbehera lehengoratzea edo hiriko berdeguneak hobetzea, besteak beste. Espainiak 2026ko abuztura arte du Europako Batzordeari bere Leheneratze Plan Nazionala aurkezteko, arloak, ekintzak, finantzaketa-iturriak eta jarraipen-mekanismoak zehaztuz.

Hala ere, egungo prozesuak ez dirudi erronkaren mailan dagoenik. Espainiako Gobernuak ez ditu sortu parte-hartze erreal eta oinarriturako beharrezko baldintzak, eta autonomia-erkidegoak ez dira ari beren lurraldeetako helburu eta ekintza zehatzen definizioan duten eginkizun erantzukidea onartzen. Blokeo instituzional horrek plana izapide huts bihurtzearekin mehatxatzen du, larrialdi ekologikoari erantzuteko gai ez dena.

Kolektiboek eskatzen dute akta guztiak, parte-hartzaileen zerrendak eta laneko dokumentazio teknikoa argitaratzea, eztabaidarako espazio errealak irekitzea eta eskualdeetako tailerrak antolatzea, administrazioen, komunitate zientifikoen, tokiko eragileen eta gizarte zibilaren arteko elkarrizketa eraginkorra ahalbidetzeko. Gainera, gardentasuna, jarraipena eta kontuak ematea bermatuko duen plataforma digital publiko eta iraunkor bat sortzea proposatzen dute.

“Lehengoratze Plan Nazionalaren arrakasta planaren helburuen eta hura eraikitzeko prozesuaren araberakoa da”, azpimarratu dute erakunde sinatzaileek. “Gardentasunik gabe, administrazioen arteko lankidetzarik gabe eta herritarren parte-hartzerik gabe, planak legitimitatea galtzeko eta galdutako aukera bihurtzeko arriskua du. Natura lehengoratzeak erabakiak hartzeko modua berrezartzea ere eskatzen du “, ondorioztatu dute talde ekologistek.