Espainiako Estatuko lurralde gehienak ordezkatzen dituzten gizarte zibileko hogei erakunde baino gehiagok eskandalagarritzat jotzen dituzte aste honetan Guardia Zibilaren Plastikoen Operazioaren ondorioz ezagututako informazioak, eta eskatzen dute, uztailaren 23ko hauteskunde orokorretarako programek lehentasuna izan dezatela “hondakinen kudeaketa, Espainiako hondakinen gaikako bilketaren porrota konpontzeko, bereziki plastikoei dagokienez”.

Erakundeen plataforma horrek berak, zeinak martxoan Espainiako Erresuma salatu baitzuen Europako Batzordearen aurrean, 2020an birziklatzeko eta berrerabiltzeko prestatzeko % 50eko helburua ez betetzeagatik, balioesten du, Guardia Zibilak azaldutakoaren ondoren, “berriz ere frogatzen dela kudeaketa-arazo bati buruz hitz egiteaz gain, kontrol larrigarriaren gabezia eta gardentasunik eza daudela”.

Aste honetan jakin dugu zortzi pertsonaren aurkako auzi penala ireki dela 5.700 tona plastiko baino gehiago legez kanpo trafikatzeagatik. Plastiko horiek birziklatu gisa zenbatzen ziren, baina, egia esan, Hego Mundu Mailako herrialdeetara legez kanpo esportatzen ari ziren. Guztira, 141 ikuskapen baino gehiago egin zaizkie hondakin plastikoak kudeatzen dituzten enpresei Espainia osoan, hondakinen legez kanpoko trafikoak “azken urteetan izan duen gorakada kezkagarriaren aurrean”, SEPRONAko iturrien arabera. Eta fenomeno horri gehitu behar zaio tratamendu-plantetako eta zabortegietako suteena, gure lurraldean ere modu esponentzialean hazten ari baita Txinak eta Asiako hego-ekialdeko beste herrialde batzuek Europatik plastikozko hondakinak inportatzeari betoa jarri ziotenetik. Guardia Zibilak adierazi duenez, hilero, ustez, sute bat edo biren artean pizten dira gauez, eta instalazio horretan ez da eraginik izaten. Zantzu horien arabera, nahita piztutako suteak izan dira.

“5.700 tona ez dira kasu bakan bat edo bi, Espainiako hondakinen kudeaketaren barruko praktika sistemiko bat baizik. Kontua ez da soilik udal hondakinen % 60 zabortegi edo errausketa planta batean amaitzea, estatistika ofizialek dioten bezala, baizik eta birziklatutzat hartzen denaren zati bat ere bai, eta horren tamaina ez dakigu, benetan atzeko atetik Hego globalera bidaltzen ari da. Eskandalu handia da”, erakunde talde honen arabera, berriz ere legezko bidea erabiltzea baloratzen ari baitira erantzukizunak eskatzeko eta premiazko konponbideak lortzeko.

Egoera horren aurrean, plataforma horretako erakundeei ez zaie ustekabean harrapatu Europako Batzordeak Espainiari ohartarazi izana, hain zuzen ere, erabateko aldaketarik ezean, 2025ean birziklatzeko eta berrerabiltzeko prestatzeko helburuak urratzen jarraituko duela. Alerta goiztiarren txostenaren bidez (Early Warning Report ingelesez), Europako Ingurumen Agentziak egina, Bruselak Espainia kokatzen du 2025ean gutxienez udal hondakinen % 55 berrerabili eta birziklatzeko helburua lortzetik urrun dauden bederatzi estatu kideen taldean, eta zabortegia erabiltzean dagoen abusu larriaz ohartarazten du ( % 52 gaur egun, 2035ean zifra hori % 10etik behera egon behar denean). Era berean, berariaz adierazten du plastikoen bilketa bereiziaren ehunekoa, Ecoembesek kudeatua, oso txikia dela ( % 20).

Hain zuzen ere, Batzordeak Espainiari gomendatzen dio “kontrol-mekanismoak sar ditzala, tokiko eta eskualdeko administrazioek eta ekoizleen Erantzukizun Hedatuko Sistemek arauak betetzen dituztela ziurtatzeko, birziklatze-helburuak betetze aldera”, eta hori argi eta garbi dago Guardia Zibilaren ikerketak azaldutakoaren ondoren. Aldi berean, Bruselak eskatu du, beste ezeren gainetik, “udal-mailan berrerabiltzeko prestaketa eta ontzi elektrikoak berrerabiltzeko sistemak babestea”.