• Erakunde ekologistak sakon aztertu ditu aipatutako legea eta Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala

• Planteatzen diren anbizio urriak betetzeko tresnen eta egutegien definizio falta nabarmentzen dute

• Ekologistak Martxan elkarteak apirilaren 13an (larunbata) Euskal Herria Bizirik sareak deitutako makroproiektuen aurkako manifestazioan parte hartzeko deia egiten du

Otsailean onartu zen Eusko Legebiltzarrean Trantsizio Energetiko eta Klima-Aldaketari Buruzko Lege berria, Legebiltzarreko botoen % 82ren babesarekin, EAJren eta PSEren arteko akordioari esker eta EH-Bilduren babesarekin.  Erakunde ekologistak legea eta Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala arretaz aztertu ditu. Legean aipatzen da plan hori, eta 4.000 alegazio baino gehiago jaso ditu.

“Asmo gutxiko legea”

Ekologisten ustez, “lege honek ez dio arazoari aurre egiten komunitate zientifikoak larrialdi klimatikoaren eta biodibertsitatearen galera azkarraren aurrean eskatzen duen anbizioarekin”. Legearen alderdi negatiboen artean, nabarmentzekoak dira ez direla zehazten anbizio urriak betetzeko tresnak eta egutegiak; izan ere, lortu beharreko helburuak baino ez ditu planteatzen, ez nola egin. Era berean, emisioak murrizteko helburuak oso txikiak direla uste dute. 2030erako, berotegi-efektuko gasen isuriak 1990eko mailekin alderatuta % 32 murriztea planteatzen da, Espainiako Estatuaren Egokitzapen Planaren zirriborroan planteatutakoaren oso antzekoa ( % 31), Euskadiko isurketa-ratioa handiagoa denean. Berotegi-efektuko gasen per capita isurketak 8.0 CO2-eq (kt)/cap. 2021ean Europako batez bestekoa (7.4 CO2-eq (kt)/cap) baino handiagoak diren lurralde batean, Eustaten ikus daitekeenez, “2030ean isuriak % 32 murriztu nahi izatea, Europaren anbizioa % 55 denean, oso urria iruditzen zaigu“.

Legean neutraltasuna 2045ean lortzeko ahaleginak egitea ere aipatzen da, baina lotura juridikorik gabe, erantzukizun historikoagatik 2040an neutraltasun klimatikora iristea eskatzen denean, plan garatu eta lotesle baten bidez. Gainera, oso betebehar gutxi ditu, eta sustapen- eta sustapen-printzipio asko, enpresek eta administrazio publikoek nahitaez bete behar ez dituztenak, presako egutegirik eta zehapen-araubiderik gabe.

Natura-ondareari dagokionez, “begirada mugatua da, eta ez du ziurtatzen biodibertsitatearen kontserbazioa trantsizio energetikoan integratzea. Bereziki kezkatzen gaituzte energia-proiektu berriztagarriek natura-ingurunean eta nekazaritza-lurzoruetan dituzten inpaktuak, lege honek ez baititu aurreikusten “.

Energia berriztagarrien instalazioa ere aipatzen da analisian, Euskadiko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (LPS) garatzean oinarritzen dena, oraindik onartu gabea eta gabezia asko dituena. 4.000 alegazio baino gehiago aurkeztu ziren, Ekologistak Martxan-ek aurkeztutako 250 alegazio-orriak barne, baina ez dira kontuan hartu. Alegazio horietan, lehenbailehen gelditzeko eta berregiteko eskatzen da, egungo klima-egoeran premiazkoa delako, parte-hartze publikoko prozesu hobearekin eta ingurumen-irizpideak lehenetsiz baliabide energetikoaren irizpideei baino.

Gainera, Legeak ez ditu inpaktu handiko bide-azpiegituren proiektuak mugatzen, eta mugikortasunaren atala orokorregia da; izan ere, sektore horren emisioak nabarmen handitu dira azken urteotan. Era berean, ez du argi eta garbi planteatzen ustiapen mugagabeko politika ekonomikoa, energetikoa eta basozaintzakoa sakonki aldatzea, beheraldi ordenatu, demokratiko eta justizia sozialarekin, aukera bakarra baita baliabide finituko planeta batean.

Alderdi positiboak, baina zehaztasun gutxi 

Erakunde ekologistak, hala ere, Legearen alderdi positibo batzuk nabarmendu ditu, besteak beste, energiaren eta klimaren ikuspegia araudi eta plangintza berri guztietan sartzea, eta sektore eta aurrekontu publiko guztietan hezkuntza eta sentsibilizazioa sustatzea, neurri horrek aldaketa positiboak eragin baititzake.

Energia azken-kontsumoari dagokionez, legeak “gutxienez % 32ko murrizketa islatzen du 2030. urtean“. Hala ere, “berriz ere oso urria da, EBren ( % 45) eta PNIECen ( % 48) helburuak baino askoz txikiagoa, eta beharrezkotzat jotzen duguna baino askoz txikiagoa, eta berriz ere arauz garatu gabe“.

Erregai fosiletan desinbertitzeko plana ekimen egokia da, ekologistek uste baitute “baina ezkutuko pribatizazioa saihesteko mekanismoak asmatu behar dira, iturri fosilak uzteak inbertitzaile pribatuak ere inplikatu behar baititu“. Beste behin ere, azpiegitura horiek ixteko mekanismo eraginkor eta zehatzak falta dira legean.

Aurreikusitako Autokontsumoko Ibilbide Orria Eusko Jaurlaritzak onartu behar du urtebetean, eta asmo handikoa izan behar du, eredu hori ahalik eta gehien zabal dadin gizarte osora. Hala ere, hurbileko kontsumoari, hondakinen murrizketari edo ekonomia zirkularrari buruzko aipamenak positibotzat jotzen dira, gehiago zehaztu behar badira ere.

Energia berriztagarriei dagokienez, Ekologistak Martxan elkarteak Legearen alderdi bat nabarmendu du: energia berriztagarriak hobeto garatzea, kontsumoak lortzeko beharrezkoak direnak EAEn instalatuta egotea lehenetsiz, hurbileko lurraldeekin klima-zor gehiago sortu gabe, eta eraikinetan in situ berriztagarriak sustatzea. “Bereziki interesgarria da kanon bat ezartzea instalazio eoliko eta fotovoltaiko handietarako, haien inpaktu handiengatik, instalazio berriztagarrien eraginpean dauden eremuetarako“.

Erakunde ekologistak positibotzat jotzen du, halaber, tokiko parte-hartzea sustatzea energia berriztagarrien proiektuetan, eskaintza honekin: “proiektuaren potentzia osoaren % 20, herritarrentzat eta industrientzat eta saltokientzat, lehentasunez aprobetxamendu berriztagarriko instalazioa dagoen udalerrian edo udalerri mugakideetan edo dagokien eskualdean“. Alde horretatik, negatibotzat jotzen dugu, eta azpimarratu behar da, legeak azpimarratzen duela neurri hori “garatzeko gaitzen dituen administrazio-baimena lortzeko prozedura hasi ez duten proiektuetan” soilik aplika daitekeela; izan ere, badakigu dagoeneko asko aurkeztu direla, eta sarera konektatu ez diren guztiak sartu beharko liratekeela.

Trantsizio Energetikoaren eta Klima-Aldaketaren Legeari buruzko ondorioa

Egoera horren aurrean, Ekologistak Martxan elkarteak uste du planteatutako Legea ez dela nahikoa aurre egin behar diogun klima-larrialdiari aurre egiteko, eta berriro idazteko eskatu du, nabarmendutako alderdi guztiak hobeto aldatuz eta definituz.

Ekologistak Martxan-ek energia berriztagarriak garatzearen alde egiten du, baina euskal erakundeen plan eta legeetan planteatutakoaz bestelako eredu batekin. Horregatik, plangintza eta parte-hartze sozial egokirik ez dagoenez, eta naturan eta lurraldean duen eragina murrizteko neurri nahikorik hartu ez denez, Ekologistak Martxan elkarteak dei egiten du Euskal Herria Bizirik sareak datorren larunbatean, apirilak 13, Azpeitian egingo duen makroproiektuen aurkako manifestazioan parte hartzera.