• COP16aren bigarren zatia Erroman ixten da gai arantzatsuenei buruzko adostasun akordio batekin, hiru egunez ziurgabetasun oso altuarekin eta mesfidantza handiekin egon ondoren.
• Aurrez aurre dauden jarrerek partzialki amore ematen dute, eta bitarteko puntu bat lortzen da, Baliabideak Mobilizatzeko Estrategia eta Finantza Mekanismoa onartzea ahalbidetzen duena, biodibertsitaterako funtsa alderdien agintaritzapean egongo dela onartuz.
• Hala ere, Ipar Globaleko herrialdeak eurenarekin ateratzen dira, krisi ekologikoa geldiarazteko behar diren ekarpen gehigarriak sektore pribatura bideratzen baitituzte.
• Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparruari buruzko txostena egiteko sistema onartzen da, bai eta Nazio Batuen beste konbentzio eta programa batzuekiko koordinazio-sistema ere.

Dibertsitate Biologikoaren Hitzarmenaren COP16a bart amaitu da FAOk Erroman duen egoitzan, azaroaren 2an Kolonbiako Cali hirian quorum faltagatik osoko bilkura bertan behera geratu ondoren. Blokeoa, bereziki, finantza-mekanismoari eta baliabideak mobilizatzeko estrategiari buruzko eztabaida garratzaren ondorioz gertatu zen. Eztabaida hori 1992an hasi zen Aniztasun Biologikoaren Konbentzioaren hasieratik: 21. artikuluak biodibertsitatea babesteko munduko ekintzak finantzatzeko berariazko mekanismo bat (funts ekonomiko bat) sortzea aurreikusten du, baina 39. artikuluak ezarri zuen behin-behinean Munduko Bankuaren mende dagoen tresna bat erabiliko zela, Munduko Ingurumenerako Funtsa (FMAM edo GEF, ingelesez).

Erroman eztabaida bi jarrerek baldintzatu dute: alde batetik, Hego Globaleko herrialdeek (Afrikako taldea buru dutenak, bereziki Kongoko Errepublika Demokratikoa) salatzen dute FMAM herrialde aberastuen esku dagoela (AEB barne, CDBren parte ez dena), ez dela eraginkorra eta herrialde pobretu askoren finantzaketarako sarbidea oztopatzen duela. Horregatik, konbentzioaren 21. artikulua betetzeko eta berariazko funts bat sortzeko eskatzen dute, Alderdien Konferentziaren agindupean. Bestalde, EBk, Japoniak edo Kanadak uste dute FMAM nahikoa dela eta funts berri batek ez duela finantzaketa handiagoa ekarriko. Hitzaldien atzean, kutxaren giltza nork duen ere badago. Hegoaldeko herrialdeek COP izatea nahi dute, non herrialde guztiek pisu bera duten, iparraldekoek status quo-a mantendu nahi duten bitartean.

Ekuazioaren ebazpena, azkenean, Ipar globaleko herrialdeek edozein funts PATen agindupean egon behar dela onartzea izan da, aukera guztiak aztertzearen truke: dauden funtsak erreformatzea eta hobetzea edo funts berri bat sortzea. Hori guztia 2030ean COP19ra arte iraungo duen prozesu batean egingo da, eta, beraz, prozesu osoa atzeratuko da. Mexikoko ordezkaritzaren metaforan: “Ados gaude platera mahaian jartzearekin (tresna), baina oraindik janaria falta da (funtsak)”.

Finantzaketari buruzko beste dokumentu handi bat Baliabideak Mobilizatzeko Estrategia izan da. Bertan, biodibertsitatea kontserbatzen laguntzeko aurreikusitako dirua lortzeko estrategia zabala islatzen da: 20.000 milioi urtean 2025etik aurrera eta 30.000 milioi urtean 2030etik aurrera, funts publikoetatik datozenak. Ekologistak Martxan taldearentzat kezkagarriena da PATek apustu garbia egin duela biodibertsitatean urtean 200.000 milioira arteko aparteko inbertsioak bilatzeko sektore pribatuan. Inork ez du zalantzan jartzen naturaren kontserbazioaren finantzaketan oso defizit larria dagoela, baina ikuspegi ultraliberala nagusitu da, hau da, dena apustu egitea enpresak biodibertsitatean inbertitzera animatzeko. Horrek, praktikan, barne hartzen ditu biodibertsitate-kredituen eskemak eta konpentsazioak, korporazioek errazago justifika eta garbi ditzaten beren jarduerak naturaren kontura. Ekologistak Martxan taldearen iritziz, horrelako merkatu-mekanismoak akats oso larriak dira, eta hobekien kontserbatutako ekosistemak baino ezin dituzte higatu, suzedaneo askoz pobreagoak sortzeko.

Alderdirik baikorrenean, PATek berretsi du jarduera suntsitzaileentzako sorospen gaiztoak direla biodibertsitatearentzako gaur egungo mehatxurik handienetako bat, eta premiaz identifikatu eta ezabatu behar direla.

Beste elementu positibo bat Biodibertsitatearen Munduko Esparruaren monitorizazio-esparrua onartzea da, adierazle-sistema batekin, espezieen eta ekosistemen atzerakadari 2030ean galga jarri beharko lioketen 23 jomugak betetzeko bidean egindako aurrerapen orokorra aztertzeko. Tamalez, ez da txosten bat sortuko herrialdez herrialde, munduko helburuari gutxien laguntzen diotenak adierazten dituena. Gainera, kontsumo globalaren ingurumen-inpaktua bezalako adierazle garrantzitsu batzuk ezabatu dira, baina aztarna ekologikoaren eta plagiziden kontzentrazioaren adierazleak mantendu dira.

Ecologistas en Acción taldeak oso kezkagarritzat jo du Kunming-Montreal Biodibertsitatearen Munduko Esparrua aplikatzeko plan eta jomuga nazionalen onarpenean zegoen atzerapena, COP16ren bigarren zati horren hasieran 46 herrialdek bakarrik onartu eta aurkeztu baitzituzten Aniztasun Biologikoaren Hitzarmenera. Plan edo jomuga nazional horiek gabe, oso konprometituta geratzen da 2030erako aurreikusitako misioa, biodibertsitatearen galera geldiaraztekoa, betetzea.