• Ekologistak Martxan-ek 2024. urtearen errepasoa egin du
• Urdaibaiko erreserbaren defentsa, otsoaren babesa edo arnasten dugun airearen kalitate optimoa bermatzeko borroka, Ekologistak Martxanen jardueraren ardatzak azken 12 hilabeteetan

Erakunde ekologistak 2024. urtearen balantzea egin du. Urte horretan biodibertsitatearen, ingurumenaren babesaren eta bidezko trantsizio ekosozial baten alde borrokatzen jarraitu dute, inor atzean utzi gabe.

Urtea Hezeguneen Munduko Egunarekin hasi zen, eta urteetako aldarrikapen bat: Lamiakoko hezegune babestua berehala berreskuratzea. Bizkaiko Foru Aldundiak aurrera jarraitzen du Bilboko itsasadarraren eskuinaldean bidegorria eraikitzeko proiektuarekin. Proiektu horrek balio ekologiko handiko padura berreskuratzea eragozten du, Nerbioi osoko azken padura. Egun horretan bertan, Barakaldon, Ekologistak Martxan-eko aktibistek Zuloko – Ibarretako hezegunea gogoratu zuten, Nerbioi – Ibaizabal estuarioko padura zabalen ezkerraldean geratzen zen azken hezegune naturala, Megapark merkataritza-makrogunea eraikitzeko sakrifikatu zena.

Azken hezegune horren desagerpena atzeraezina da, baina oraindik ere saihestu daiteke Euskadiko harribitxi natural bat suntsitzea: Urdaibaiko Biosfera Erreserba. Mendietako, hondartzetako, ibaietako eta lurpeko uretako 22.000 hektarea baino gehiago arriskuan daude Eusko Jaurlaritzaren eta haren egungo lehendakariaren bandera-proiektuetako baten ondorioz: Guggenheimen museo subsidiarioa eraikitzea erreserbaren bihotzean. Ekologistak Martxan taldearen urteko txostenean Bandera Beltz batekin markatutako proiektu hau erreserbak aurre egin beharreko mehatxurik handiena da, eta auzokideak eta elkarte ekologistak aurka daude, irmo eta argi.

Hala ere, proiektua lortzera bideratutako mugimenduak ikusten ari dira herri-administrazioetan. Alde batetik, Busturialdeko ibaien gutxieneko emari ekologikoa murriztea onartu dugu. Gogoratu behar da emari ekologikoa ibai baten biodibertsitatearen biziraupena bermatzeko behar den gutxienekoa dela. Ekologistak Martxan-ek eta Eguzkik errekurritu egin dute Euskal Autonomia Erkidegoko Uraren Kontseiluak hartutako erabakia, inguruko ibaien egoera arrisku larrian jartzen duena. Bestalde, duela gutxi Espainiako Gobernuak kosten kudeaketa Eusko Jaurlaritzari transferitu izanak alarmak piztu ditu, euskal kostaldean itsas-lehorreko jabari publikoan baimenak, emakidak eta zehapenak kudeatzea barne hartzen baitu.

Ekologistak Martxan taldean, natura-ingurunea babesteaz gain, naturari lapurtutako edo hirigintzaren eta zementuaren alde eraldatutako espazioak berreskuratzea bultzatzen da. Ildo horretan, uztailean, Nerbioi ibaia birnaturalizatzeko plan bat aurkeztu zen, Bilboko Los Caños pasealekutik igarotzean, ibaiari kantauriar ibaiaren itxura itzultzeko, eta aurkeztutako proiektuaren urratsei jarraituz. Proiektu hori Barakaldon onartu eta abian da, eta Castaños ibaiaren jatorrizko itxura berreskuratuko du. Ibaiak bizi-iturri izan dira beti, eta haien inguruan garatu dira herriak eta hiriak. Horregatik, garrantzitsua da ziurtatzea kontserbazio-egoera onean daudela, bai ur-emaria, bai ur-bazterrak eta uholde-lautadak, funtsezkoak baitira ibaien ur-goraldietan kalteak murrizteko. DANAren hondamendiak espazio horiek mantentzearen eta lursail eraikigarri ez bihurtzearen garrantzia nabarmendu du. Hala ere, zenbait administraziok aurrera jarraitzen dute urpean gera daitezkeen lurretan, kutsatuta daudenez gain, hala nola Barakaldoko El Calero lursailean, Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salan errekurrituta, Ekologistak Martxan-ek salaketa jarri ondoren.

Arnasten dugun airearen kutsadura izan da, halaber, Ekologistak Martxan taldearen kezkarik handienetako bat 2024an. Udalek ZBE nahitaezkoak ezartzeko zituzten errezeloen ondorioz, Arartekoak gomendio bat argitaratu zien 2023a baino lehen Klima Aldaketari eta Trantsizio Energetikoari buruzko Legea urratzen ari diren euskal udalei. Eusko Jaurlaritzak ere belarriak tiraka zituen Arartekoaren aldetik, Ekologistak Martxan-ek erreklamazioa egin ondoren, ozonoaren kutsadurak kaltetutako eremuetarako airearen kalitatea hobetzeko planak egiten ari zelako, eta plan horiek legezko mugak gainditzen zituztelako. Euskadiko biztanleen % 58k kutsatutako airea legezko mugen gainetik arnastu zuen 2023an, Ekologistak Martxan taldearen airearen kalitateari buruzko urteko txostenean ikus daitekeen bezala. Eta ez da ozonoa bakarrik. Hiriguneetan oso kutsakorrak diren enpresen presentziak milaka pertsonarentzat errealitate izaten jarraitzen du, hala nola Bilboko Zorrotza auzoan, Sader-Profersa Kanpora plataformaren bidez enpresa lekuz aldatzea eskatzeko antolatua.

Eskola-inguruneak ez dira libratzen. ‘Calidad del aire en los entornos escolares’ txostenaren barruan lagindutako ikastetxeetan, besteak beste, Basauri, Etxebarri eta Galdakaoko ikastetxeetan, OMEk gomendatutako urteko batez besteko balioa gainditzen da. Laginak hartzeko, lan pedagogiko batekin batera, Sagarrak – Ekologistak Martxan-ek ikastetxeekin lankidetzan egiten duen lana zabaltzen jarraitzen du, Barakaldoko eta Bilboko ikastetxeak gehituta.

2024 hauteskunde-urtea izan da Euskadin eta, ondorioz, promesen eta hauteskunde-programen urtea. Ekologistak Martxan-ek euskal alderdi politikoei proposamen bat helarazi zien, EAEn dauden eta erabiltzen ez diren zabortegiak ixteko dagoen premiari buruzkoa. Zabortegi horietako asko mota guztietako hondakin arriskutsuekin kutsatuta daude, hala nola amiantoarekin edo HCH-Lindanoarekin. Azaroan, Eusko Legebiltzarreko Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun Batzordean egindako agerraldian (talde politikoen borondatea eta harmonia antzeman ziren), erakunde ekologistak aurrekontuz hornitutako lan-mahai bat sortzeko eskatu zuen, amaiera horretan amaituko den Ekintza Plan integral bat garatzen hasteko.

Aurten onartu da Euskadiko Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legea. Ekologistak Martxan-ek uste du planteatutako legea ez dela nahikoa aurre egin behar diogun larrialdi klimatikoari aurre egiteko. Legean Energia Berriztagarrien Lurraldearen Plan Sektoriala aipatzen da. Plan horrek 4.000 alegazio baino gehiago jaso zituen, eta berandu iristeaz gain, ez ditu kontuan hartzen natura- eta landa-ingurunea errespetatzen duen trantsizio energetiko justu baten oinarriak.

Otsoak, berriz, albiste txarrak jasotzen ditu Europatik. Irailean, gizarte zibileko 300 erakundek baino gehiagok otsoaren babesa indartzeko eskatu zioten EBri, baina urteko azken hiruhilekoan Bernako Hitzarmeneko Batzorde Iraunkorrak otsoaren babes-maila jaistea erabaki zuen. Egia bada ere, Espainiaren kasuan erabaki horrek ez duela berehalako aldaketarik eragiten, Ekologistak Martxan-ek ohartarazi du Europa mailako babes-esparruaren ahultze horrek ingurumen-politikekiko konfiantza ahultzen duela eta aurrekari arriskutsua dela, Estatuko eta autonomia-erkidegoetako araudietan atzera egiteko atea irekiz. Izan ere, Alderdi Popularraren Lege Proposamenak (Vox, EAJ, Junts-en babesarekin eta EH Bilduren abstentzioarekin) aurrera jarraitzen du otsoa Babes Bereziko Erregimeneko Basa-espezieen Zerrendatik ateratzeko, otsoa ehizatu ahal izateko.

Hauek eta askoz gehiago izan dira Ekologistak Martxanen jardueraren ardatzak azken urte honetan, eta, zalantzarik gabe, 2025ean ere hala izaten jarraituko dute. Ekologismo sozialetik eta aktibismoaren, pedagogiaren eta jai eremuaren bidez, Bizizaleak Konpartsa Ekologistarekin batera, bizidun guztiek ingurumen baldintza ezin hobeetan bizitzeko duten eskubidea defendatzen jarraituko dugu.

Urte berri on guztioi!

2025 zoriontsua opa dizuegu!