2024ko apirilaren bigarren astean, Eguzkik publikoki salatu zuen Urola ibaiaren egoera, besteak beste, Uraren Euskal Agentzian (URA) eta Zumaiako udalean. Besteak beste, neurri zuzentzaile gisa, udalerrian zehar ibaia kutsatzen zuten zabor tonak kentzeko eskatu genuen. Duela urtebete baino gehiago eskaera formala aurkeztu arren, egoera ez da aldatu eta zabor tonek kalte larria egiten jarraitzen dute ibaiaren ekosisteman.

Egoera horrek uralita-isurketen kasua gogorarazten digu. 2024ko apirilaren erdialdean, lehen salaketa jarri eta astebetera, publikoki salatu genuen, baita ere Zumaiako Udalean eta URAn, Urolaren itsasadarraren ezpondan, Joxe Mari Korta industrialdetik igarotzean, uralita ugari isurita zeudela. Ohartarazi genuen, “uralitan dagoen amiantoak osasun-arazo larriak eragiteaz gain, ingurumenari ere kalte egin diezaiokeela, behar bezala kudeatzen ez bada”. Ikus:

Zumaiako Joxe Mari Korta industrialdean uralitak Urola ibaira isuri dituztela salatu du Eguzkik | Eguzki Talde Ekologista

Salatutako uralita-isurketa. Uralita ez da edozein hondakin, hondakin arriskutsua baizik, amiantoa duelako.

Salaketa horri dagokionez, 2024ko apirilaren amaieran, URAk Zumaiako Udalari bidalitako idazkiaren kopia bidali zigun. Bertan, bi erakundeek sinatutako “lankidetza-protokoloaren” esparruan, URAk baieztatzen du 2023ko maiatzaren 3an (ia urtebete lehenago) Udalari ohartarazi ziola oso kutsagarriak diren material horiek itsasadarrera isurita zeudela, eta, “hondakin horien kudeaketa eta kentzea legez udalaren eskumen esklusiboari dagokiola kontuan hartuta”, uralitak kentzeko eskatu zion, “osasungarritasun publikoaren eta ingurumenaren mesedetan”.

Hau da, Udalak lankidetza-protokolo bat sinatu du URArekin, ibai-ekosistema lehengoratzeko, kontserbatzeko eta hobetzeko jarduketak egiteko.

Hala ere, ez zion jaramonik egin Agentzia horren ohartarazpenari, eta urtebete geroago uralitak kendu zituen, gure salaketa publikoaren ondoren. Gainera, ibai-ibilguetatik hiri-hondakin solidoak kentzeko legezko betebeharra zuen eta du, baina, betebehar hori izan arren, metatutako zaborrak kentzeko gure eskaerari ez dio jaramonik egin.

Laburbilduz, Udala ez da betetzen ari ingurumena babesteko, bere ibilguaren hondakinak kudeaketari eta herritarren beharrei eta kezkei erantzuteko duen betebeharra, eta horrek zalantza asko sortzen ditu protokoloa sinatzearen benetako asmoaren inguruan.

Zabor tonak udalerritik igarotzen den ibilgu osoan zehar aurkituko ditugu, hala nola: ibilgailuen gurpilak eta pneumatikoak, komun bat eta nekazaritzarako hondakin ugari, hala nola fardelak biltzeko plastiko beltzak, animalien elikagaietarako zaku zuriak eta landareak hazten laguntzeko plastikozko sare berdeak, besteak beste. Halaber, Joxe Mari Korta industrialdean. Zoritxarrez, uralita isurtzeaz gain (duela urtebete salatu genuen bezala), itsasadarraren ezpondan beste hondakin kutsagarri ugari ere isuri dira, hala nola karrozeriako piezak, enbalatzeko plastikoak, tutuak, gomak, tamaina handiko zabor-poltsak, big-bag-ak, txiza duten plastiko gardenezko botilak eta etxeko hondakin ugari, besteak beste. Itsasadarraren ezpondan zaborraren artean arratoiak egotea kutsadura-fokuen eta osasun publikoko arazo baten adierazle argia da. Zaborrak ekosistema urtarra kutsatu eta uraren kalitateari eragiteaz gain, gaixotasunen bektoreak (arratoiak, adibidez) ugaltzeko giro egokia ere sor dezake.

Ondorioz, Eguzkik Zumaiako Udalari exijitzen dio, ingurumena babesteko dituen legezko betebeharrak betez eta URArekin sinatutako lankidetza-protokoloaren arabera, Urola ibaia kutsatzen duten zabor tonak lehenbailehen kentzeko.

Era berean, Udalaren eta Uraren Euskal Agentziaren kudeaketaren gardentasunaren eta kontu-ematearen barruan, honako galdera hauek egin dizkiegu:

1 Zer egitasmo dago oraindik ibaian dauden zabor tonak kentzeko?

2 Zergatik ez ziren uralitak eta zaborrak kendu, ibaian zirela jakin arren?

3 Zergatik behar izan zen salaketa publiko bat uralitak kentzeko?

4 Zergatik ez da bete eta ez da betetzen ibaiaren ingurumena zaintzeko lankidetza-protokoloa?

5 Nola bermatuko da lankidetza-protokoloa etorkizunean beteko dela?

6 Zer neurri hartuko dira etorkizuneko isurketak eta ibaiaren kutsadura saihesteko?

EGUZKI, 2025eko maiatza