San Jil, iratzeak ebaki trankil.

Adiorik ez, J.

A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat  itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia  azpimarratzeko erabili nahi dut: Wallace J. Nichols aurkezteko.

Nagore Zaldua
Nagore Zaldua

Aranzadi Zientzia Elkarteko Natur Zientzietako kidea.


2024ko irailaren 23a
Mundu bizigarriago bat eta bizitza gozagarriago bat egunero lantzen dugunon komunitateak eusten dugu Bizi Baratzea. Horregatik jartzen ditugu sarean eduki denak libre, Lurrari begiratzen eta entzuten diogunak gero eta gehiago izan gaitezen. Batu komunitatera. EGIN BIZI BARATZEAKOA.
WALLACE J. NICHOLS (New York, 1967-2024)

ADIMEN URDINA: Neurozientzialariak eta psikologoak uretako adituekin eta artistekin harremanetan jarri ditu Wallace J. Nicholsen filosofia honek, eta galdera berriak egin eta erantzuteko aukerak ireki ditu, sektore asko eraldatze bidean jarriz. Besteak beste: osasuna eta ongizatea; hezkuntza eta hazkuntza; artea, arkitektura eta diseinua; higiezinen eta hirigintzaren plangintza; kirolak eta aisialdia.

BLUE MIND LIBURUA: 2014ko udan Little Brown & Company-k argitaratua, berehala bihurtu zen bestseller AEBetan, eta hizkuntza askotara itzuli dute.

“J”, itsas kontserbazioaren ikur izan da: itsas biologoa, uraren maitalea, dortoken frikia, esploratzailea, mugimendu berrien eraikitzailea, aita eta hitz erabilgarrien sortzailea. Hori guztia, eta askoz gehiago.

1999an South Padre Island-en (AEB) egin zen itsas dortoken biologia eta kontserbaziorako sinposioan ezagutu nuen. Berehala bereganatu ninduen haren eskuzabaltasunak eta ezagutza itzelak, zuen denbora… urria izanagatik ere, beti baitzegoen prest behar zuenarekin partekatzeko.

Ekainean kontserbazio-komunitateak haren heriotzaren berri izan du. Hala, altxor ordezkaezina galdu dugu, baina ez dut zalantzarik J ‘s blue mind (adimen urdina) filosofiak aurrera egingo duena, belaontzi baten uharak bezala. Kareletik, hitz hauek, zuretzat:

Ozeanoaren kontserbaziorako hurbilketa berri baten aitzindari izan zara, eta zientziak alde batera utzi izan duen egitate bat erdigunean jartzea lortu duzu. Adimen urdina piztu duzu gugan: gizakiaren ongizatean, itsaso edo ur-multzo batetik –ur jauzi, errekasto edo putzu batetik– gertu egoteak, gure burmuinean dituen eragin positiboen aldeko apologian eredu izan zara, neurozientzialari izan gabe. Erakutsi duzu uretatik gertu, barruan edo uretan edozein modutan, emandako denbora ona dela, gure ongizate kognitibo, emozional, psikologiko, sozial, fisiko eta espiritualarentzat. Lan handia egin duzu, gizakiok urarekiko dugun harremanari dagokion garrantzia eman diezaiogun. Eta era berean, ur horien osasuna mantentzearen garrantziaz jabetuta, kontserbazioan buru-belarri aritu zara, zure izaera nekaezinaz, bizi osoan. Bejondeizula!

Zure ondareak ur isuri baten moduan bide berriak irekiko ditu eta olatu erraldoien gailurretan barrena egingo du bere bidea. Eskuz esku, Adimen Urdina mugimenduaren ikur bilakatu diren milaka kanika urdinek itsasorik gabeko itsasoak sortuko dituzte mundu zabaleko burmuinetan… eta eraiki duzun komunitate horren bulkada etengabearen babesean, zabalduz joango da itsasoarekiko maitasuna eta babesa; Monte Rey-ko Badiatik Haizearen orrazira, eta beste hainbat itsasotara. Gure bizileku urdin hauskorra babesteak merezi duelako.

Wish you water (Ura opa dizut).

Amorrotxa, odol urdineko ameslaria?
2025-02-17 | Nagore Zaldua
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta... (+)
Ohartarazpenaren artelanak
2025-01-06 | Nagore Zaldua
Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak... (+)
Zaldun, dantzari edo zaindari; altxor ikusezin, betiere
2024-11-18 | Nagore Zaldua
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian... (+)
Itsas dortokak lozorrotik esnatu ote dira euskal kostaldean?
2024-06-17 | Nagore Zaldua
Udako solstizioa gerturatzen ari den honetan, euskal kostaldean itsas dortokak ikusteko aukerak ugaritu dira. Gure uretan ezagunena Egiazko kareta (Caretta caretta) da. Ale helduen oskolaren... (+)
Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle
2024-05-06 | Nagore Zaldua
Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri... (+)
gora