Emeak, izan, badu eztena, baina ez da batere erasokorra, beti eta mehatxatuta sentiarazten ez badugu. Intsektuen artean sarritan gertatzen den moduan, emeak handiagoak dira arrak baino. Jakina, ondorengoak ekartzea, arrautzak jartzea, ez da txantxetako lana eta Naturak emeari “konpentsazio” bat eman nahi izan diola dirudi, nahiz eta erruteak dozena bat arrautza izan –eta hori intsektuen artean oso errute txikia da–. Arren hegoen zabalera 3-4 cm-koa izaten da, emeena, berriz, zentimetro bat gehiago. Gorputzak hiruzpalau zentimetro izaten du. Buruan baraila indartsuak ditu, eta berauei esker zuhaitz eta egur zaharretan zuloak irekitzen ditu, meategi bateko irteera bakarreko meazulo sistema baten antzeko egitura eginda.

Bere bizi zikloa oso interesgarria da. Emeak udaberrian jartzen ditu arrautzak egurrean irekitako zulo horietako batean; esan bezala, dozena bat edo. Hor bertan janaria uzten die gero arrautzetatik aterako diren larbek jan dezaten. Janari hori loreetatik ateratako polena eta zukua probestuta osatzen du. Uda bukatzear denean, erlastar heldu eta ikusgarri hauek hegan egiteko gai izango dira eta neguari aurre egiteko ere prest izango dira.

Gaur egun, eta zorionez, egur hila (zuhaitz eroriak eta) bertan uzteko jokabidea zabaldu da. Eta horrek mesede handia egin die egur hilari esker bizi diren intsektu eta gainontzeko animaliei. Intsektu xilofago asko eta asko (egurrez elikatzen direnak, alegia) edo egur hilean habiak, jantokiak eta bizilekuak dituztenak, egoera larrian daude. Arriskuan dauden espezieen Euskal Katalogoa aztertu besterik ez dago intsektuen zerrendarekin kezkatzeko –atal honetan bertan izan genuen hizpide Rosalia alpina dotorea–. Zoritxarrez, arriskuan dauden zomorro mordoskaren itxurak ez du beraien alde egiten, batzuk handiak baitira eta itxura beldurgarri samarra baitute –antena luzeak, kolorazio iluna, hegaldi indartsua–, baina nekeza da beraien artean gizakiontzat arriskurik txikiena ere dakarrena aurkitzea. Beraien mundua isila, baketsua eta bakartia da.

Polinizazioa askoren ahotan dagoen garai hauetan –polinizatzaileak jasaten ari diren arazoak gero eta larriagoak baitira–, ezin ahaztu xilokopa ederrak betetzen duen lan aparta: bere tamaina ere lagun du zeregin horretan, kamioi bat baita kotxeen artean!